Het landelijke beroerte-consortium CONTRAST-2 krijgt van de Hartstichting en de Hersenstichting vier miljoen euro. Het consortium zet zich in om de zorg voor patiënten met een beroerte te verbeteren. Onderzoekers van het UMC Utrecht leiden drie projecten binnen dit samenwerkingsverband.

Jaarlijks belanden ongeveer 40.000 mensen in Nederland in het ziekenhuis door een beroerte. De meest voorkomende soort beroerte is een herseninfarct, maar een beroerte kan ook een hersenbloeding zijn. Ongeveer de helft van de patiënten met een beroerte blijft ernstig gehandicapt of overlijdt. En de verwachting is dat dit aantal de komende jaren door de vergrijzing sterk zal toenemen.

Ruimte voor verbetering

Bij de behandeling van een herseninfarct telt elke seconde, omdat hersenweefsel afsterft als het geen zuurstof krijgt. Het lukt specialisten steeds beter om een herseninfarct te behandelen, maar er is nog ruimte voor verbetering. Zo is het nog onduidelijk welke behandeling het beste bij een patiënt past. Ook zijn de behandelopties bij hersenbloedingen nog heel beperkt.

In eerdere studies van het CONTRAST-consortium werkten radiologen, neurologen, neurochirurgen en onderzoekers nauw samen. Dit leidde al tot verbeteringen van acute behandelingen van een beroerte. In deze vervolgfase sluiten ook revalidatieartsen en andere specialisten aan. In het UMC Utrecht leiden Mervyn Vergouwen, Bart van der Worp en Rick Dijkhuizen een project, samen met collega's uit andere umc's.

Veiligheid van methoden onderzoeken

Neuroloog Mervyn Vergouwen van het UMC Utrecht leidt samen met neurochirurg Jeroen Boogaarts van het Radboudumc een project gericht op ‘subarachnoïdale bloedingen’. Dat zijn bloedingen tussen de hersenvliezen die ontstaan als een uitstulping in de wand van een hersenslagader (een hersenaneurysma) knapt. “Om te voorkomen dat een hersenaneurysma opnieuw knapt, is het belangrijk om het aneurysma snel te behandelen”, zegt Mervyn. Dat kan onder meer door het aneurysma via een katheter in de lies op te vullen met een platina spiraaltjes (‘endovasculaire coiling’). De laatste jaren ontwikkelde de industrie voor deze behandeling via de lies verschillende andere methoden, zoals zogeheten WEB-devices of flowdiverting stents. Mervyn: “Wij gaan de veiligheid van deze verschillende methoden goed onderzoeken, met ongeveer duizend patiënten verdeeld over negen centra in Nederland.”   

Herstel na een herseninfarct

Een herseninfarct ontstaat als een bloedprop één van de slagaders in de hersenen afsluit. Artsen kunnen bij een deel van de patiënten zo’n prop verwijderen met een katheter die ze via de lies inbrengen. Een deel van deze patiënten herstelt daarna goed, maar ongeveer de helft van alle patiënten overlijdt of blijft afhankelijk van de hulp van anderen. Wat zorgt ervoor dat sommige patiënten goed herstellen en andere patiënten niet? De Utrechtse neuroloog Bart van der Worp leidt samen met interventieradioloog Bart Emmer van het Amsterdam UMC een project om dat te onderzoeken. “We gaan onder meer gegevens verzamelen over hoe de bloedvaten, de bloedprop en het hersenweefsel van deze patiënten er uitzien, hoe de patiënten zijn behandeld en hoe goed ze herstellen”, zegt Bart. “Op die manier hopen we uiteindelijk adviezen te kunnen geven over hoe we de patiënt het beste kunnen behandelen om de kans op een goed herstel zo groot mogelijk te maken.”

Neurobioloog Rick Dijkhuizen van het UMC Utrecht is samen met Ed van Bavel (Amsterdam UMC) leider van een project dat inzoomt op secundaire hersenschade die kan ontstaan vlak nadat een bloedprop verwijderd is. “Wij gaan in proefdieren onderzoeken wat de oorzaken en gevolgen van deze secundaire problemen zijn”, vertelt Rick. “Ook gaan we kandidaat-medicijnen testen die de hersenen hier mogelijk tegen kunnen beschermen.”

Over de samenwerking

CONTRAST maakt deel uit van de Dutch CardioVascular Alliance (DCVA). In de DCVA hebben 22 onderzoeks- en zorgorganisaties hun krachten gebundeld om oplossingen voor hart- en vaatziekten te versnellen. Naast de Hersenstichting en de Hartstichting zijn ook ZonMw en Health~Holland betrokken bij de financiering. Deze grootschalige studie is een vervolg op eerder onderzoek waaruit bleek dat patiënten beter en sneller herstellen als een afgesloten bloedvat snel wordt opengemaakt. Patiënten hebben hierdoor minder hersenschade, minder neurologische klachten en functioneren beter in het dagelijks leven. Dit leidde tot een nieuwe behandeling die inmiddels steeds vaker wereldwijd wordt toegepast. Het is voor het eerst in Nederland dat zoveel verschillende disciplines samenwerken op het gebied van beroerte.